Monument aux heros de la guerre 1914-18

Bij het bestuderen van alle potloodpuntjes in het Antwerps stadsplan komt er geleidelijk aan een welbepaald patroon naar voor. Het wordt duidelijk dat Goedertier de personen heeft opgezocht, die ooit over onze streken regeerden, Albert I incluis. Verder werden de Markgravelei, het Antwerps Justitiepaleis, postkantoren, het Centraal Station, het Vlaams Hoofd, Van Eyck en de Heilige Geest aangeduid.

Bij de pagina’s 33 en 34 bleef het niet bij kleine puntjes. Hier vinden we een getekend bolletje van ongeveer 2 mm doorsnede. Op pagina 34 bevindt het bolletje zich ongeveer in het midden van de tekst en heeft het een donkere kleur. Op pagina 33 is het doorgedrukt en in de loop der jaren vergeeld. De dikke potloodbol werd aangebracht, tussen de woorden ‘deux grands panneaux portant’. Deze woorden staan in een tekst met als titel Monument aux morts des 7^e, 17^e, 27^e de ligne et 7^e de fortresse (…) Nachtengalenpark.

Potloodbol p.34 (foto I. Lasters ism Ch. Noppe)

Detail potloodbol p.34: onbelicht

Detail potloodbol p.34: belicht

Het oorlogsmonument waarvan sprake, bevindt zich in het Nachtegalenpark. Aan dit park stopte in die tijd de elektrische tramlijn nr. 5, die Goedertier ook aanstipte op pagina 42. Alle stopplaatsen van deze tram hebben rechtstreeks of onrechtstreeks met de code te maken: 

Groenplaats, Justitiepaleis, Koning Albertpark, Nachtegalenpark en Wilrijk.

Het monument uit 1930 bestaat uit een hoge pilaar, met bovenaan ‘Victoria’ die de overwinning uitbeeldt. Het bouwsel is symmetrisch opgevat. Aan de onderkant van de pilaar bevinden zich langs weerszijden twee forse panelen. Op het linkerpaneel is Leopold I te zien, die net na de Onafhankelijkheid de Belgische driekleur naar Antwerpen bracht. Op de achterkant van dit paneel staat een oorlogsscène uit 1914. Het rechterpaneel toont Albert I, die in 1914 in Veurne de Belgische vlag decoreerde. Op de achterkant wordt de Blijde Terugkomst van 1918 weergegeven, in Antwerpen: een gehelmde ruiter leidt triomfantelijk de Belgische troepen te midden van het juichende volk de stad in.

De boodschap die het monument uitdraagt, is duidelijk. België is een soeverein land dat onder leiding staat van zijn koning, die zich ten dienste heeft gesteld van het Belgische volk. België heeft één koning, één vlag en één volk. Het thema gelijkt sterk op dat van de ‘Gerechtigde Regeerder’.

Op pagina 33 drukte de dikke potloodbol door in een tekst met de titel:

 Monument aux heros de la guerre 1914-18 – Frankrijklei. 

De bol staat hier achter de volgende tekst:‘A droite, on voit deux soldats luttant autour du drapeau, qu’ils tiennent avec fermeté.’ (‘Rechts ziet men twee vechtende soldaten rond de vlag die ze verbeten vasthouden.’) Met daaronder: ‘… l'apothéose du droit triomphant, le Roi-Soldat, la personnification de toute la nation belge.’ (‘…de apotheose van het triomferend recht, de Koning- Soldaat, de verpersoonlijking van de Belgische natie.’)

Detail potloodbol p.33: onbelicht

Detail potloodbol p.33: belicht

Het monument, dat sinds 1930 op de Frankrijklei stond, werd later verplaatst naar het stadspark, en op de hoek van de Rubenslei en de Van Eycklei gezet. 

Standbeeld Albert I op de Frankrijklei anno 1930

Albert I neemt hier een prominente plaats in, als een reusachtige Koning-Ridder die gezeten op zijn paard het slagveld overschouwt. Twee strijdende soldaten houden tussen hun gesneuvelde makkers de Belgische vlag vastberaden recht, waarbij ze een heroïsche blik op hun vorst richten. Het vorstelijk paard houdt een voorbeen en een achterbeen omhoog, zoals het eerste paard op het schilderij van De Rechtvaardige Rechters.

Goedertier tekende achter de zinsnede ‘twee grote panelen’ een dikke potloodbol – twee panelen die ontegensprekelijk het thema van de Gerechte Regeerders uitbeelden. De dikke bol drukt door in de zinsnede ‘twee soldaten al vechtend rondom de vlag die ze met standvastigheid behouden.’ Deze twee soldaten kijken omhoog naar een immens beeld van Albert I, de Koning-Ridder…